Bizim gerek ders kitaplarımızda gerekse diğer resmi tarih yazınımızda hakim olan Türk-İslamcı hakim anlayışa göre Osmanlı, gayrı müslimlere karşı özgürlükçü ve hoşgörülü idi. Peki gerçekler bu şekilde yazıldığı gibi miydi? Konuyu biraz deşmekte fayda var.

Osmanlı hukuğuna göre bir gayri-müslim bir müslümanı öldürürse idam cezası söz konusu, bir müslüman bir gayrı-müslimi öldürür ise idam cezası söz konusu değil idi. Çünkü şeriat hukuğuna göre bir müslüman ile bir gayrı-müslim bir değil idi. Müslümanın üstünlüğü söz konusudur.

Osmanlıda Rumlar kırmızı, Yahudiler mavi, Ermeniler ise siyah şapka veya ayakkabı giymek zorunda idiler.

Kiliselerde çan çalmak yasak idi. Ayrıca gayrı-müslimler halka açık alanlarda değil evlerinde veya ibadethanelerde dinsel ibadetlerini yerine getirebilirlerdi. Örneğin dinsel inançları gereği bile olsa geceleri mumlar yakarak toplu ayin yapamazlardı sokakta.

Osmanlı, işgal ettiği topraklarda doğrudan doğruya din değiştirme baskısı yapmamış ama dolaylı yoldan baskı yapmıştır. Bunun en bariz örneği kelle vergisi de denen cizye vergisi idi. Sadece gayrı-müslimlerden alınıyordu. Cizye vergisi devlete öyle tatlı gelmiştir ki Cumhuriyet döneminde bile Varlık Vergisi adı altında, kısa bir süre bile olsa, bu vergi alınmıştır.

Osmanlının gayrı-müslimlere gösterdiği "hoşgörü" olsa olsa cizye vergisi alabilmek için olmalı diye düşünüyorum.