Marksizm Bilim midir ?

[dilaver]

Bu konuda tartışma talebi geldi. Ben de hem Arslan Başer Kafaoglunu anma adına hem de Marks'ın öngürülerinin bilimsel olup olmadıgıadına bu iletileri asmayı uygun buldum. Tartışılması umuduyla. Bu makaleler 2002 yılında Aydınlık ta yaaınlanmıştır :

SON BİNYILIN EN BÜYÜK DÜŞÜNÜRÜ: KARL MARKS

Aslan Başer Kafaoğlu

İngiliz BBC haberleşme kurumu, Berlin Duvarı’nın yıkılışının 10. yıldönümünde, sona eren binyılın en büyük düşünürleri hakkında bir araştırma-anket yaptı. Aylar boyu süren bu anketin sonucunu BBC 1999 yılının Ekim ayında açıkladı. Yüz binlerce katılımcının oy kullandığı ankette birinciliği kazanan isim, Karl Marks idi. İkinciliği ve izleyen sıraları kimlerin aldığını burada yazarak, Marks’ın bu ankette kazandığı payenin ne kadar önemli olduğunu okuyucularımıza anlatabilmek isteriz. İkinci sırayı Albert Einstein almıştı. Üçüncü ve dördüncü ise, sırayla büyük fizik bilgini Newton ile Darwin idi. Aylarca süren dev anketin sonuçları böyleydi.

Aslında anket, Marksizmin gözden düşürülmeye çok çalışıldığı bir zamanda yapılmıştı ve bu sonucun geleceği bilinseydi bu işe katiyyen girişilmezdi. Anketin yapıldığı sıralarda, sosyalizmin ve Marksizmin öldüğünü anlatan yüzlerce sözde bilimsel kitap yayımlanıyordu. Karl Marks ismi, bütün bu aleyhte kampanyaya karşın ipi birincilikle göğüslemeyi başarmıştı. Bir de şu var: Örneğin Newton’un adından hep saygıyla söz edilir. Descartes, Einstein veya Kant ismi anılınca da öyle. Ama Marks ismi anılınca, karşıdan sayısız kötüleme, yalanlama ve hatta küfür de birlikte gelir. Marks ismi işte bu handikapları da aşmış bulunuyor. Daha da beteri Marks ve yapıtları, Engels dışında hiçbir Marksist tarafından en doğru biçimiyle yorumlanmış da değildir. Ama bütün bu eksik ve engellere karşın Karl Marks saygın bir ankette birinciliği kazanmıştır.

Aslında bu anket 1999’da yapılmıştır. Ama varılan sonucun doğruluğu onu sevmeyenlerce de yadırganmamıştır. Doğrusu ben de bu ankete katıldım, benim sıralamamda birinci Descartes, ikinci Karl Marx idi. Konuyu İngiliz The Economist dergisi 21 Aralık tarihli özel Christmas sayısında tazeledi. Aslında Marks’ın düşüncesi 1999’dan bu yana insanların arasında daha bir yaygınlık ve güç kazanmıştır. Bu anket şimdi yapılsa Karl Marks daha kolay kazanır.

SERBEST PİYASA EKONOMİSİNİN SONU KAÇINILMAZ

Çünkü, Karl Marks’ın serbest piyasa ekonomisi üzerindeki değerlendirmeleri bugün bütün kesinliğiyle geçerlidir. Marks’a karşı serbest piyasa ekonomisinin hiç tökezlenmeden süregideceği ileri sürülüyordu. Serbest ticaret ekonomisi 1930’larda onun temel felsefesine aykırı yollar izlenerek yıkımdan kurtarılmıştı. Bu yolun “tartışılmaz ve yadsınmaz” yöntemlerini anlatan büyük ekonomist Keynes, aslında Marks’ı en iyi yorumlayan ve buna göre serbest piyasa ekonomisini düzelten adamdı. Onun ana kitabı olan, kısa adıyla Genel Teori’de yazdığı son paragraf çok önemlidir.

Bu paragrafın bir yerinde büyük iktisatçı, ekonominin hedefi olan “tam istihdam”a varabilmesi için “Yatırımların Sosyalizasyonunu” tek yol olarak gösteriyordu. Böylece yatırımlarda, kârları en çoğa çıkarmayı amaçlayan liberal ekonominin temel aksiyomu yerine yeni bir temel aksiyom giriyordu. ABD dahil serbest piyasa ekonomisi felsefelerine göre işleyen bütün ekonomiler büyük İngiliz iktisatçının reçeteleriyle, ölümden bana göre “geçici bir süre” kurtulmuşlardı. Evet, “geçici bir süre içindi” bu kurtuluş. Keynes de böyle söylüyordu. Her ekonomik birimin sadece kârını maksimize etmesi (en çoğa çıkarması) yetmezdi. Liberal ekonominin savunduğu bir “görünmez el” de yoktu. Keynes’e göre, bunalımdan kapital ekonomi kurtulmuştu ama bu geçiciydi. Sürekli Tam İstihdam (toplumun bütün işgücünün çalıştırılmasına) ve bu amaca ulaşmak için ise yatırımların SOSYALİZE EDİLMESİ şarttı. Bu yapılamaz ise iktisadi çöküş mukadder idi.

İlk ağızda kapitalist düzen “ölmemek için”, Keynes’in öğütlerinde kaldı. Savaş yıllarında özellikle ABD Keynes’in öğütlerini aynen tuttu. Sanki Amerikan ekonomisini Keynes yönetiyordu. ABD bu sayede II. Dünya Savaşı sonunda dünyanın diğer ekonomilerine kıyasla büyük bir üstünlük sağladı. Savaş sonrası da bir süre, 1946 yılında ölen Keynes’in öğütleri tutuldu. Ama aç gözlü kapitalistler, kârlarının en çoğa çıkmasını engelleyen Keynesçi fikirlere uyan iktidarları ayakbağı saydılar. Doludizgin ve sınır tanımayan bir kârı en çoğa çıkarmayı amaçlayan ekonomik düşünce, neo-liberal düşünce bütün kapitalist dünyada adeta “norm” düşünce şekline geldi. Sınırsız serbest ticarete sınır getiren her düşünce, ortaçağ taassubunun kâfirlik niteliğine eş nitelemelere uğradı.

KAPİTALİZM 2010’DAN SONRA YERYÜZÜNDEN SİLİNECEK

Onlara bakılırsa, bu kâr düzeni sınırsız bir zaman sürecekti. Marks’ın tanısının tersine kapitalist düzen (onlar serbest piyasa düzeni diyorlar) sınırlı bir zaman parçasında değil sonsuza kadar sürecekti. Buna kanıt olarak da ABD, AB ve Japonya ve hatta Asya Kaplanları adını verdikleri bazı Uzakdoğu ekonomilerindeki millî gelir istatistiklerine yansıyan yüksek gelişme hızlarını gösteriyorlardı. Onları haklı göstermeye yarayan bu gelişmeler 1995’ten sonra değişmeye başladı. 1997’de Asya Kaplanları grup halinde bir bunalım geçirdi. Bunu atlattılar mı denirken, bunalım kapitalistleştirilen Rusya’ya, arkasından Brezilya’ya, Türkiye ve Arjantin’e sıçradı. Örneğin, Türkiye’de yurttaşların birey başına geliri 1990’dan bu yana artmadı.

Ama Arjantin ve Türkiye gibi ülkelerdeki gerilemede aranmasın kapitalizmin duraklaması ve gerilemesi. Bugün kapitalist övgücüler tarafından sistem gelişirken göklere çıkartılan Japonya on yıldır gerilemekte. Kapitalist yönetim ve ona akıl veren kapitalist düşünceye belinden bağlı fikir adamları on yıldır buna bir çare bulamadılar. Bu hastalık sadece Japonya’ya özgü sanılırken, AB’nin lokomotifi Almanya ve ona sıkı sıkıya bağlı Fransa da durgunluğa girdi. Sonunda durgunluk geldi ABD ekonomisini de vurdu. Kapitalist düzenin en büyük savunucuları bile artık o tatlı günlerin bittiğini kabul ediyor.

Bizim yıllardan beri Karl Marks’ın fikirlerine dayandırdığımız “Kapitalizmin 2010’dan sonra yeryüzünden silineceği” yolundaki tanı artık o kadar şaşırtıcı değil.

Aslında anlamlı olan, kapitalizmin herhangi bir dış etkenle (hava koşullarının anormal değişmesi, şiddetli depremler, vandal istilası gibi) değil fakat tam da Marks’ın çok doğru biçimde saptadığı kapitalist düzenin ana niteliklerinin özünden dolayı yıkıma girmesidir. Marks’ın asıl büyüklüğü de buradadır. Bunu da gelecek yazıda görelim.


saygılarımla

[dilaver]

SON BİNYILIN EN BÜYÜK DÜŞÜNÜRÜ: KARL MARKS (2)

Aslan Başer Kafaoğlu

Mahvolduğu, düşünce tarihinden silindiği sanıldığı bir zamanda BBC tarafından yapılan bir ankette, ünlü bilgin-filozof Albert Einstein’ın önünde birinciliği kazanan Karl Marx bu payeye gerçekten layık bir düşünür olarak, bugün daha da gözlerde büyümektedir. Bunu anlamak için 2002 yılında dünya ekonomisinde neoliberal denilen, aslında Fransız Marksistlerin 1950’den sonra koydukları isimle “devletle bütünleşmiş kapitalist” ekonomilerin, 1995’ten ve özellikle 1999’dan bu yana geçirdikleri süper krize bir göz atmak yeter.

1999’dan bu yana bizim kısaca kapitalist ekonomiler dediğimiz ve girişim kârını en çoğa çıkarmayı amaçlayan (kâr maksimizasyonunu hedefleyen) blokların içine girdikleri duruma bir göz atmak yeterlidir. İsterseniz bu ülkeleri üç bölümde ele alarak inceleyelim. İlk irdelemeye başlayacağımız ülke Japonya. Bu ülke 1950’den 1995’e kadar olan zaman parçasında kapitalizmin “yıldız ülkesi” sayılıyordu. Yıllık yüzde 7’den aşağı düşmeyen büyüme hızı, yıllar geçtikçe artan mal ve hizmet ihracatı ve sıfır sayılabilecek işsizlik sayısı ve oranıyla Japonya’ya imrenmemek mümkün değildi. Hemen bütün dünya ülkeleri dış ticaretlerinde açık verirken, sadece Japonya ve onun yanında Almanya bu açıkları karşılıyordu. Birçok ekonomist bu hızlı ve güvenli gelişmenin sırrını açıklamak için teori üzerine teori geliştiriyordu. Japon sermayesi yatırımlarında ülke sınırlarını aşmış, dünyanın başka yerlerinde yatırımlarda bulunmaktaydı.

Örneğin Amerika’nın en büyük otomobil üretim firmalarından hisse senedi alıyorlar, dünyanın en büyük alışveriş merkezi olan New York’taki Rockfeller Center’ın tapusunu adlarına çeviriyorlardı. İşte bu derece büyüyen efsunlu dev, 1995’ten sonra ilk önce banker ve banka iflasları ile sarsıldı. “Canım nasıl olsa kurtulur” dilek ve tanıları da sökmedi, o yıllardan bu yana her yıl küçülüyor, büyüme hep negatifte. 2003’te binde 5 oranında küçüleceği, iyimser tahminlerde belirtiliyor. Yıllardan beri ülkeye gelen hükümetler neoliberalizmin reçetelerini yazıp uyguluyorlar. Ama üfürükçü nefesi kadar bile çare olamıyor bu reçeteler. On yıla yaklaşan bu duraklama ve gerileme iki bakımdan önemli. Birincisi neoliberal reçetelerle bu yönteme göre işleyen ekonomilerin tekerlerine taş gelemeyeceği, büyümenin zaman zaman yavaşlasa da bu ülkelerde sonsuza kadar süreceği yolunda son derece itibarlı ekonomistlerin, enstitülerin uydurduğu masallar kamuoyunda etkisini yitirdi. İkincisi ve daha önemlisi, aslında Japon ekonomik bunalımı; Japonya ekonomisi açısından çareler bulundukça kapitalist ekonominin en büyüğü (ülke ve önem olarak) yıkıma gideceğinin açıkça görülüyor olması. Çünkü, Japonya’da on yıl süren bunalım üretilen ürünlere ülke içinde pazar bulunmayışı sonucu. Aslında bu hastalığa Japonya açısından çare var. Japonya yapacağı bir develüasyonla buna karşı çıkabilir. Yapılacak bu develüasyonla, stok fazlası erir ve yeniden üretim artışı sağlanabilir. Ancak bu develüasyon, Japonya ile aynı tip malları ihraç eden ABD ekonomisini esaslı biçimde yaralar. Bu ise zaten dış ticaretinde yılda 500 milyar dolar açık veren ABD milli ekonomisini hatta belki de çökertebilir. Örneğin bir Japon yeni develüasyonundan sonra ABD dışarıya belki de bir tek otomobil satamaz. ABD’nin ekonomik yapısını bilenler bunun ABD için ne anlama geleceğini çok iyi değerlendirebilir. En iyi değerlendirenlerden birisi ise zamanın ABD Cumhurbaşkanı Clinton olmuştur. Clinton bir yıl içinde sadece kendisi Japonya’ya üç defa (ABD tarihinde hiçbir zaman Amerikan Cumhurbaşkanı bir ülkeye aynı yıl içinde üç ziyarette bulunmamıştır) giderek, ilaç olarak ilk akla gelebilecek olan Japon parasının devalüe edilmemesi yolunda ağır baskıda bulunmuştur. Basketteki deyimle, uygulanan bu “tam saha pres” sonucu Japon yöneticiler bu yolu adeta kafalarının en ulaşılmaz yerine gömmek zorunda kalmışlardır. Ancak Japon ekonomisindeki bu kriz sürüyor; doğal ki, saatli bir bomba gibi Japon Yeni devalüasyonu tehlikesi de. Japon krizi böyle sürerse bu ülke “ölmemek için öldür” formülünü her zaman uygulayabilir. Diyelim ki bunu yapmadı. Krizden asla kurtulamaz. Kapitalist dünyanın bu dört trilyon dolarlık milli geliriyle ikinci sırayı tutan ülkesi onarılamaz bir dertle hastadır.

Amerikan ekonomisinin tek derdi bu olası saatli bomba patlaması da değildir. Bu kapitalist blokun başı ayrıca kendi yapısından gelen dertler sonucu ölümcül biçimde zayıflama sürecine girmiştir. Borsalarda hisse senetleri hızla düşmektedir. Bir yatırımcı 1999’da 1000 dolara alabileceği bir hisse senedini bugün ABD borsalarında sadece 300 dolara satın alabilir. Aslında Amerikan iş dünyası mal alım satımlarından doğal nakit fazlasını artık yatırımlara değil borç faiz ve taksitlerine yatırarak ayakta kalabiliyor. ABD’de firma kârlarının (daha doğru deyimle nakit fazlasının) yüzde 15’i ABD içinden ve dışından alınmış borç faizlerine gidiyor. Yani ortalama olarak yüzde 15 “finansman giderleri dışındaki kâr” ancak borç faiz ve taksitlerini ödemeye yetiyor. Artık ABD ekonomisinin yürütücülüğü, Shumpeter’in göklere çıkardığı girişim sahibinden para sahibine geçmiştir. Marx’ın Kapital’inin 3. cildindeki “Faiz Getiren Sermaye”nin tefeci faizcileri, dünya ekonomisinin dizginlerini ellerine geçirmişlerdir. 1990’larda ABD ekonomi basınının güvendiği bağımlı veya bağımsız yatırımcının borsalardan hisse senedi ve tahvil alarak ekonomiyi beslemesi mekanizması ise son yıllarda çöküş halindedir. Borsalardan ekonomik girişimcilere akan fonlar 1999’da üç birim ise bugün bu bir birime düşmüştür. Yine 1990’larda sistemin kurtarıcısı olacağı düşünülen şirket birleşme ve evliliklerinin de yıldızı sönmüştür. 2000 yılında 3,5 trilyonu bulan bu çeşit birleşme ve evliliklerin hacmi 1 trilyon dolar civarına düşmüştür. Amerikalılar da tıpkı Japonlar gibi bu kötü gidişe karşı neoliberal ekonominin örgütlediği çeşitli reçeteleriyle karşı çıktılar. Faizleri yüzde 6’dan yüzde 1’e kadar indirdiler (Japonlar sıfıra indirmişlerdi) olmadı. Nüfuzlarının geçtiği ülkelere baskı yapıp gümrüklerini indirttiler, olmadı. Fakir ve hastalara yardımları azaltmak istediler, yapamadılar. Tarım kesimine verilen kamu desteğini azaltmak istediler, yapamadılar. (Dikkat edin kendi halklarına kabul ettiremedikleri sömürü ve fakirleştirmeyi bizim gibi ülkelere dayatarak kabul ettirdiler.)

Amerikan ekonomisi gün geçtikçe yaşaması için esas olan şeyleri artan bir hızla yitiriyor. Neleri yitirdiğini ve ne yapsa kurtulamayacağını gelecek yazıda göreceğiz.


saygılarımla

[dilaver]

SON BİNYILIN EN BÜYÜK DÜŞÜNÜRÜ: KARL MARKS (3)

Aslan Başer Kafaoğlu

ABD ekonomisi, özellikle 2000 yılından bu yana dışarıdan gözlenen bütün parlaklığını yitirmiştir. Artık borsalarda eskiden dışarıdaki yatırımcılara pek parlak gelen durumu yok.

ABD EKONOMİSİ GELECEĞİNİ YEDİ

1999’dan bu yana gerek eski ekonomi firmalarının hisse senetlerinin kote bulunduğu Dow Jones endeksi ve gerekse on yıldır roket gibi atılımlar kaydeden yeni ekonomi (bilgisayar ve iletişim) firmalarının hisse senetlerinin yer aldığı Nasdaque endekslerinde hızlı düşüşler görülmekte ve bu düşüşler artık kaçınılmaz sayılmaktadır. ABD ekonomisinin hızlı yıllarında o hayranlıkla seyredilen yükselişlerde aslında geleceğini yediği artık iyice anlaşılıyor. O dönemde ABD firmaları bilançolarını şişirmişler, olduğundan çok daha kârlı göstermiş, Yeminli Denetim firmaları da bu toplu sahteciliği onaylamışlardır. Bu sahte yüksek kârlılığa aldanan dış yatırımcılar (özellikle Avrupalı ve Japon), ellerindeki fonları Amerika’nın şişirilmiş (teknik deyimle “köpüklü”) menkul kıymet borsalarından aslında zararlı, hatta borca batıklığı sahtecilikle gizlenmiş Amerikan şirketlerine yatırmışlardır. Yutturmaca yollarla dış ülkelerden fon sağlanması bir yandan borca batık firmaları kısa sürede iflastan kurtarırken, öte yandan firma kârlarının sadece borç faizlerini ödemeye yeterli düzeye düşürmüştür.

SONU GETİREN DARALMA

İşte 80’li ve 90’lı yıllarda geleceklerini yiyerek sürdürdükleri bu ballı dönem onları sahtekârlıkların meydana çıkmasıyla birden bire sonuna getirmiştir. Marx’ın saptadığı gibi, Amerikan firmaları kapitalist üretimin en önemli koşulu olan yatırımları artırabilme yetilerini yitirmişlerdir. Ayrıca borçla harçla yürüttükleri çalışmalarında rakipleriyle yarışamaz bir üretim yapısı içine düştüler. Böylece pazar kaybına uğradılar. Dış ticarette ABD gitgide açık rekorları kırdı. Bu açıklar gitgide büyümekte, yani özel firmaların dayanılmaz borç yükünü daha da artırıyor. Böylece ABD firmalarının açmazı daha da çetinleşiyor. Geçmiş yıllarda bunu karşılamak için başvurulan kaynaklar gitgide kuruyor. Örneğin 1999’da firmalar hisse senedi çıkartarak önemli dış kaynak sağlayıp, bunları borç ödemede kullanabilirken, 2002 yılında yurtiçinden bu yolla elde edilen kaynaklar üçte bir düzeyine düşecek kadar eksilmiştir.

Doğal ki ABD ekonomisi daraldıkça, zaten bitik durumdaki Japon ekonomisi yanında eski performansını yitiren kapitalist ekonominin üçüncü ayağı Batı Avrupa ekonomilerinin de sallanmasına yol açmaktadır.

KAPİTALİST EKONOMİYE İNANÇ ZAYIFLIYOR

Kısaca, kapitalist ekonominin kendini kurtarmak için girdiği çeşitli yollar ve aldatmacalar da kurtuluşa yetmiyor. Daha da önde gelen bir gözlem, kapitalist dünyanın içinde bulunanların serbest piyasa dedikleri bu düzene inançlarını yitirmiş olmasıdır. Kapitalist ülkeler medyasında ve sokaktaki adamın kafasında kapitalist ekonomi hakkında eski güven tamamen silinmese bile son derece zayıflamıştır. Kapitalist ekonomi için bitmez tükenmez kaynak oluşturacağına inanılan borsa ve banka sistemleri çöküyor.

1980’lerde ve hele 1990’larda artık Marks’ın düşüncesinin çöktüğü yolunda sayısız yazı ve kitap yazıldı. Karşıda sosyalist bir hasım ekonomisi kalmayan kapitalizm için sonsuza kadar sürecek bir yol açıldığı yazılmaya başladı. Ama bütün bu tanı ve yayınlar, Marx’ın kapitalizmin bir zaman parçasının ekonomik sistemi olduğu ve koşullar oluştuğunda yıkılacağı yolundaki öngörüsünün gelişmesini önleyemedi.

KAPİTALİZMİN YIKILIŞI MARKS’IN ÖNGÖRDÜĞÜ ÇİZGİDE

Kapitalist ekonominin son sığındığı teori sayılan neo-liberal öğretinin yazdığı reçeteler onu artık kurtaramıyor. Bunu Marks daha 19. yüzyıl sonlarına gelinmeden matematik bir kesinlikle belirlemişti. Kapitalizmin yıkılışı tam da Marks’ın öngördüğü çizgi üzerinde oluştu. Kapitalin artışı, kapitalizmin yönlendirici ana çizgi olması hep görüldü. Marks, işletmelere konan kapital artarken, sabit kapitalin “mütedavil” denilen ve büyük kısmı işçi ücretlerine giden kısımdan çok daha hızlı büyüyeceğini kanıtlamıştı. İşte bu temel eğilim, kapitalizmi üretime pazar bulamama riskiyle karşı karşıya bırakacaktı. Üretim olanaklarının, pazar olanaklarının çok üstünde artışı kapitalizmi yıkım yoluna götürdü.

Kapitalizm, bunalımı aşmak için yapay yollarla (reklamları artırma, enflasyon, kredi kartları, küreselleşme zorlamaları, daha önceleri silah harcamaları ve tütün-uyuşturucu gibi malların satışını artırarak pazarı genişletme) ve üretimin dışındaki mekanizmalarla insanlığa karşı yöntemlere başvurmaktan çekinmedi. Böylece ömrünü uzatan kapitalizmi artık hiçbir önlem kurtaramaz.

saygılarımla

[qw19]

Üretimin sosyalizasyonu ve konsantrasyonu (bu ekle) bana Yalçın Küçük'ün "Planlama ve Kalkınma" kitabını çağrıştırdı.

Kapitalist ekonominin neden planlanamaz olduğunu görüp bu kitabı kaleme almıştır. Çok ilginç
ve güzeldir.

Marksizm neden bilimdir sorusuna yanıtlarım var fakat sonra yazacağım.

İlgi çekici bir konu, ben bunu birazda toplum mühendisliği diye adlandırıyorum. Marksizm kavram itibariyle bir mühendislikten çok, bir disiplindir, fakat uygulaması mühendisçedir.

Selamlar.

Sevgili Dilaver,

Bu başlıktaki konumuz "Marksizm bilim midir?" konusu. Marksizmin günümüzdeki saygınlığı nasıldır, kapitalizm tahlili halen geçerli midir, serbest piyasa ekonomisinin ne kadar ömrü kaldı gibi sorular Marksizm ile ilgilidir ama "Marksizm bilim midir?" sorusuyla ilgili değildir diye düşünüyorum.

Başlıkla ilgili mesaj yazmama hastalığı sana da mı bulaştı ?

Ele almamız gerektiğini düşündüğüm sorular ve konular şunlar:

-Sosyalist ülkelerde kurulan Karl-Marks Enstitüleri ya da Marksizm Ana Bilim Dalı gibi "bilim" kuruluşları neden batıda ve diğer dünya ülkelerinde görülmemektedir? Diğer ülkeler Marksizmi bir ideoloji olarak gördükleri veya Marksizme karşı oldukları için mi kurmamışlardır yoksa bu kuruluşları bilim tanımlaması içinde görmeyen nesnel bir değerlendirme nedeniyle mi kurmamışlardır?

-Bir ideoloji kendisini bilim olarak tanımlıyorsa bunun doğruluğu nasıl denetlenebilir? Faşizm kendisine "bilimsel faşizm" tanımlaması koyuyorsa bilim olmuş olur mu? Buna kimler karar verebilir?

-Marksizmi bilim olarak tanımlarsak Marksist etkinliklerin sonuçlarının başarılı olup olmadığına kimler karar verecek? Marksistler mi?

-Marksist "bilime" uygun bir toplum düzeni yaratılmaya çalışıldığında bunun olumsuz sonuç verdiğini iddia eden bir bilim adamı Marksist olmamakla itham edilip hatta ihraç edilebilir mi?

[sargon]

Basligin aslinda "Marksizm bilimsel bir teori midir" seklinde olmasi gerekirdi. Ben kendi cevabimi soyleyeyim: Marksizm bilimsel bir teori degildir, yani Darwin'in evrim teorisi, Einstein'in izafiyet teorisi gibi bilimsel bir teori degildir. Bu iddiasi olmustur, hatta kapitalist ekonomiye getirdigi aciklamalar gercekten de bilimsel bir icerik tasir, ama Marksizm sadece kapitalizmi aciklama seklinde bir icerige sahip degildir. Tum tarihsel-toplumsal gelismeyi aciklama ve ayni zamanda gelecegi ongorme iddiasindadir ki, bu iddiasi her gecen gun daha da gozden dusmekte ve yipranmaktadir. Marksizmin kapitalist ekonomi konusundaki derinligi ve basarisina karsin, diger konularda yetersiz kaldigi aciktir.

Marksizm bir ideolojidir. Kendisine "bilimsel sosyalizm" demistir. Sosyalizm; ekonomik, sosyal, siyasal esitlikler istemi bicimindeki tarihsel bir akimdir. Bu tarihsel gecmis Marks tarafindan bazi Avrupali teorisyenler uzerinden ilkel/utopik sosyalizm seklinde aciklansa da biz daha da gecmise gidebiliriz. Ornegin bizim tarihimizden Seyh Bedreddin de bir sosyalisttir, Mazdek de, Spartakus de bir sosyalisttir. Bu bir istektir, bir ozlemdir. Marks bu istekleri bilimsel bir temele oturttugunu iddia etmis ama olmamistir. Olmadigini da yasadigimiz 150 yillik surec gostermistir.

Bilim doganin kanunlarini kesfetmeye calisiyor. Toplumlarin kanunlarini kesfetmek de bu alanlardan biri, sosyolojinin alani. Marksizm bu bilimsel disipline onemli katkilar yapmistir. Ama toplumlarin kanunlarini kesfeden bilimsel disiplin olan sosyoloji henuz yeni bir disiplindir ve daha cok yolu vardir.

Ozet olarak boyle dusunuyorum.

[dilaver]

İdeoloji dışarıdan bakılınca, kapalı ve tutarlı bir sistem gibi görünür. İçeriden ise imana, inanışa katılmaya verir kendini. Fert ideolojiye baglanır ve onda kendini bulacagına inanır. Ama kendini gerçekleştirecegi yerde kaybeder, yabancılaşır. Demekki, ferdi, hayatlarla olan ilişkisinde, ideoloji bir takım gerekler ileri sürmektedir. Ama, bu gerekler, fert tarafından razı olunarak kabul edilmektedir. Eger, fert, ideoloji ugruna fedakarlık yapmaya yönelmişse, eger ideoloji ferdin üzerinde müeyyideler uyguluyorsa, fert onları bekler ve talep eder. Demk ki baskı altında olanların ve sömürülenlerin, boyun egişini, katlanmasını, rızasını saglayan şey ideolojidir. İdeoloji, bu ideolojiyi kabul etmeyenleri küçümsemeyi, onları ideolojiye döndürmeyi, ya da mahkum etmeyi mümkün kılar.

* * *Marks'a göre Marksizm bir ideoloji degildir. Marksizm ideolojilerin sonunu belirtir. Ve bu sonun gelişini hızlandırır. Marksizm bir felsefe de degildir. Çünkü felsefeyi aşar ve gerçekleştirir. Marksizm bir ahlak da degildir, ama ahlaklar hakkında bir teoridir. Marksizm bir estetik degildir, ama eserler, eserlerin şartları, ortaya çıkışları ve yok oluşları hakkında bir teoriyi ihtiva eder.

* * *İdeoloji bilimsel ya da bilim dışı olabilecegi gibi, nesnel gerçekligin dogru ya da yanlış yansıması da olabilir. Egemen sınıfların ideolojisi bilim dışıdır. Emekçi yıgınların ideolojisi ise bilimden hareket eder. Bütün bunlara ragmen ideoloji ile bilimi hiç bir zaman birbirine karıştırmamak gerekir. İdeolojiler tutucu ya da ilerici olabilir. Bilimdışı ya da bilimsel saptamalardan hareket edebilir. Bu ideolojinin bilim ile aynı şey oldugunu göstermez. Çünkü ideolojilere, artık, inanç ve davranış unsurları girmiştir. İnanç ve davranış unsurları , her türlü ideolojiyi katılaştırır.

* * * İdeolojiler belirli durumlarda, nasıl davranış gösterilecegi, nelere inanılıp nelere inanılmayacagı gibi konularda da kısıtlamalar getirmişlerdir. Bilimde ise inanç ve davranış unsurlarının hiç bir yeri ve rolü yoktur. Marksizm; dogaya, topluma ve tarihe bir bakış yöntemidir. Ekonomik, toplumsal ve politik güçleri çözümleyiş biçimidir. Deger yargıları ve inançlar bilim olamaz. Marksizm ise tüm bunlardan kendini soyutlar. Yalnızca nesnel gerçege baglıdır ve şeyleri ve olguları, kavram ve süreçleri birbirleri ile ilişki ve çelişkileri baglamında ele alır.

* * * *Marksistler hiç bir konuda dogmalara yer vermezler, tüm süreçte degişimi esas alırlar. Her durumda somut şartların somut tahlillerine yer verirler ve stratejilerini buna uygun olarak planlar ve taktiklerini buna uygun olarak gerçekleştirirler. Marksizmin hiç bir ülke için somut reçetesi yoktur, dogması yoktur. Her Marksist içinde yer aldıgı toplumun sosyoekonomik durumuna uygun olarak sınıf ilişkileri ile her an degişebilen taktikler geliştirirler.

* * * *Marks'ın tahlillerinin dogru olup olmadıgı ile ilgili Kafaoglu iletisini asma nedenim de buydu. Marks'ın gerek tarihsel çözümlemeleri ve gerekse de sınıfsal çözümlemeleri ve öngörüleri halen aşılmamamıştır. Üstüne üstlük dünyanın ezilen halkları için hala tek umuttur. Kapitalizm bu güne kadar varlıgını onun teorilerini yorumlayarak, karşı önlem almaya çalışarak sürdürebilmiştir. İleri ülkelerde ise bu varlıgını sosyal devlet anlayışına borçludur. Ancak bu sosyal refahın bedelinin ise bizim gibi ülkelere ödettirildigi gözden kaçırılmaktadır. Az gelişmiş ülkelerin sömürüye başkaldırışları bu sosyal devletin de çöküşü anlamına gelecegi açıktır.

* * * * Kapitalizmin özü kar dır. Bu ise kapitalizmin bizatihi yıkılışının ve yıkılacagının temeli ve izahıdır Latin Amerikadaki sınıf mücadelerine bir bakmak aslında izah için yeterlidir. Kapitalizmin şu an içinde bulundugu ve hızla ülkemizi de sarmaya başlayan kriz aslında kapitalizmin sonunun da başlangıcı olacaktır.

* * * * saygılarımla

[aydoe]

Marksizm bir ideolojidir.
Marksizmin bir tanımı da, aynı zamanda Marksist felsefi düşüncenin tanımlamasını da veren ve bilimsel bir yöntem olarak sunulan diyalektik materyalizmdir.
Diyalektik materyalizmin toplumsal-tarihsel alana uyarlanmasıyla da ortaya yeni bir paradigma "tarihsel materyalizm" çıkmıştır.Birçok sosyal bilimci çalışmalarını bu paradigma temelinde yapılandırmıştır.
Diyalektik ve tarihsel materyalizm sayesinde, insanlık tarihinin başlangıcından itibaren açıklanması ve özellikle sınıflı toplumun kuruluşu, ilkel komünal toplumdan komünizme gelişmesi ve varacağı aşamaların maddi toplumsal yapıdan çıkarılması amacıyla çalışmalar yapılmıştır.
Marx'ın öngörüleri gerçekleşmemiş olmasına rağmen diyalektik ve tarihsel materyalizm bilimsel bir yöntemdir.
Ve bilim materyalisttir.
Saygılar

[imhotep]

Enternasyonalizm'in ben bilimsel bir yanını göremiyorum. Daha çok bir çıkmaz gibi duruyor.

Bütün dünya işçileri birleşin çağrısı ne kadar bilimseldir ?

Tüm ulusların işçi sınıflarının çıkarlarının ortak olmasının imkanı yoktur. Bazı ülkeler daha gelişmiş, bazıları da geride kalmıştır. Bir diğer ifade ile emperyalist ülkeler ile mazlum, sömürülen ülkeler mevcuttur. Şimdi çıkıp bu ülkelerin işçi sınıflarına birleşin diyorsunuz !

Kabul etmek lazım ki hayalci, gerçek olmayan bir çağrıdır bu.

En basit örnekleme ile Amerikan işçi sınıfı, Amerikan emperyalizminin geliştiği ölçüde bundan pay almaktadırlar. En azından silah sanayiinde çalışan işçiler için her savaş ayrı bir gelir anlamına geliyor.

Şimdi Irak işçi sınıfı ile Amerikan işçi sınıfının çıkarları ortak oldu mu ?

Irak işgalinde yer alan İngliz İşçi Partisi bize ne gibi bir bakış açısı edinmemiz gerektiğini ortaya koyuyor.

Marksizmin ufak bir eleştirisi kabul edin bu yazımı. Nihayetinde bilimler eleştirileri ile ilerler *

Marksizmi ideoloji değil de bilim olarak kabul etmenin önemli bir tehlikesi vardır. Marksizmin bilim olarak tanımlanması dolaylı yoldan Marksist olmayanların bilime karşı olduğu anlamına gelir. Aynı zamanda Marksistlerin doğruyu tekellerinde bulundurdukları anlamına gelir. Bu da bize Marksist-Leninistlerin neden çoğulcu demokrasiye karşı oldukları konusunda önemli bir ipucu sağlar.

Marksizmin kapitalizme yaptığı eleşitiriler bence de günümüzde önemli ölçüde geçerliliğini koruyor. Sömürünün olmadığı bir toplum özlemi de insani bir özlem olarak geçerliliğini koruyor. Eğer Marksizmi bu çerçevelerde ele alacak isek günümüzde de geçerli yönlerinin olduğu konusunda hemfikirim.

Ancak Marksizmin günümüzde hemen tüm dünyada sergilediği en büyük zaafını alternatif bir üretim tarzı sunamaması oluşturuyor. Serbest Piyasa Ekonomisi'ne alternatif olarak sunulan Merkezi Planlama Ekonomisi fiyaskoyla sonuçlandı. Merkezi Planlama Ekonomisi (MPE) çoğu Marksist/sosyalist partinin programından çıktı. Günümüzde Marksist ekonomik makalelere baktığınızda genellikle kapitalizm eleştirisinhi görürsünüz ama MPE savunusu neredeyse yok denecek kadar azdır.

"Kamulaştırma", "mülksüzleştirme" gibi 80 öncesinin Marksistlerince sık kullanılan terimlerin günümüz sosyalistlerince artık pek kullanılmadığı gözleniyor. Örneğin ÖDP nin programında bunu göremedim. Özelleştirme çanbalarına karşı bir duruş var ama "kamulaştırmak iyidir, tüm üretim araçları kamulaştırılmalı" benzeri söylemler artık yok. Geçen seçimin İstanbul milletvekili adayı Baskın Oran'ın programı da benzer özellikte.

Özetle günümüzün Marksizmi bir tedavi metodunun hastayı iyileştiremediğini güzelce tahlil eden ama alternatif bir tedavi yöntemi öneremeyen, önerdiği yöntem ise daha kötü sonuç veren bir doktora benziyor. Haliyle varolan tedavi yönteminin devamından yana olanlar çoğunlukta kalıyor.