Procynosuchus:
Procynosuchus memelilerin atası olan cynodont grubunun ilk üyelerindendir. Geç Permiyan döneminde yaşamıştır. Çoğu cynodont karada yaşarken, bugünün ayı balıkları ya da timsahları gibi yarı suda-yaşar olmasıyla olağandışıdır. Procynosuchus timsahların yaptığı gibi bükülmez omurgasının ön ve arka uçlarını oynatarak ve perdeli su samuru benzeri pençelerini palet gibi kullanarak yüzer. Muhtemelen balıkla beslenir. 60 cm uzunluğundadır.
Thrinaxodon:
Thrinaxodon Triassic dönemde (248-245 milyon yıl önce) yaşamış kedi büyüklüğünde bir cynodont'dur. Kafatasındaki oyuklar Thrinaxodon'un kıllık ve muhtemelen bir kürkle kaplı olduğunu göstermektedir. Sıcak kanlı olduğuna dair bazı tezler vardır. Öyle olsa bile sürüngenimsi bir iskeleti vardır ve yumurtlayarak üremektedir. Kalıntıları Güney Afrika ve Antarktika'da bulunmuştur, bu iki kıtanın bir zamanlar birleşik olduğu görüşünü de desteklemektedir. Kalıntıları bu canlının sinapsid atalarından daha çok memelilere benzediğini göstermektedir. Oldukça büyük bir kafatası vardır. Üzerindeki oyuklar kılları olduğunu ve aynı şekilde vücudunun da tüylü olabileceğine işaret etmektedir. Göğsü ve sırtının alt bölgeleri bir diyafram kasıyla ayrılmaktadır, bu kas sayesinde Thrinaxodon ciğerlerini doldurabilmekte ve atalarından daha verimli şekilde nefes alabilmektedir.
Morganucodon:
205 milyon yıl önce Morganucodon Üst Triassic döneminde yaşamış bir erken memeli türüdür. İskelet uzunluğu 2-3 cm, vücut uzunluğu 10 cm olan küçük bir hayvandır. Genel görüntüsü fareye benzer. Bir çok başka erken memeliden farklı olarak Morganucodon bol miktarda ve bir çoğunda parçaları eklemlerden ayrılmış olsa da iyi korunmuş fosillerle bugüne gelmiştir. Çoğu Galler'den çıkmıştır ancak Çin'de Yunan eyaletinde ve Avrupa ile Kuzey Amerka'nın çeşitli bölgelerinde de fosilleri bulunmuştur. Alt çenesinin tümüyle dentary kemiğinden oluşmuyor olup, sürüngen atalarından kalan bazı kemikleri oldukça indirgenmiş şekilde de olsa muhafaza ediyor olmasından dolayı, Morganucodon çok ilkel bir memeli türü olarak görülür. Ayrıca ilkel sürüngenlerdeki eklem kemiği ve dört köşeli kemik arasındaki çene eklemi Morganucodon'da hala bulunmaktadır. Oysa memelilerde bu eklem orta kulağa kaymış ve kulak kemikçiğinin bir parçası haline gelmiştir.
Yanoconodon:
125 milyon yıl önce Yanoconodon Mezozoyik dönemde bugünkü Çin'de yaşamış, soyu tükenmiş bir erken memelidir. Orta kulağının oluşumundan dolayı, modern memelilerle en yakın akrabaları mammaliaformes arasında bir geçiş fosili olarak değerlendirilir. Yanoconodon 13 cm büyüklüğünde küçük bir memelidir. Erken memelilerin çoğu gibi kısa ayaklara ve büyük ihtimalle toprak altında oyuklar açmaya yarayan pençelere sahiptir. Yanoconodon bugünkü memelilerde çok nadir bir özellik olan bel kaburgalarına sahiptir.
Yixianosaurus:
125 milyon yıl önce Yixianosaurus erken Kretase devrinden Çin'de bulunmuş bir maniraptora (kuşları ve dinozorları kapsayan bir ortak atadan gelme dinozor grubu) dinozor cinsidir. Üzerinde fosilleşmiş teleklerle birlikte bir çift fosilleşmiş kolla bilinir. Kolları bir başka telekli dinozor olan Epidendrosaurus'a benzemekle birlikte, Maniraptora içindeki yeri tam olarak bilinmemektedir.
Pedopenna:
140-168 milyon yıl önce Pedopenna küçük, telekli bir maniraptora dinozorudur. Muhtemelen Archaeoteryx'ten daha yaşlıdır. Bazı tahminlere göre Erken Kretase devrine aittir ama en son radyometrik tarihleme çalışmaları Orta Jurassic çağın sonlarına ait olduğunu göstermektedir. Uzunluğu yaklaşık 1 metre olarak tahmin edilmektedir ancak bu tür sadece arka ayaklarıyla tanındığından gerçek uzunluğunu tam olarak kestirmek güçtür. Pedopenna'nın kuşlara benzerliği dinozor-kuş evrimsel ilişkisi için yeni bulgular sunmaktadır. Bacaklarındaki kuş benzeri iskelet yapısı bir yana, Pedopenna ayaklarındaki uzun, tüylü telekleriyle de dikkat çekicidir. Pedopenna'nın telekleri simetriktir. Uçmaya uyum sağlamış hayvanlarda asimetrik telekler tipik bir özellik olduğundan, Pedopenna'nın bu yapıların gerçekleştirilmesinde erken bir aşamayı temsil ettiğini söylemek mümkündür.
Confuciusornis:
120 milyon yıl önce Confuciusornis karga büyüklüğünde Erken Kretase Yixian oluşumundan ilkel bir kuş cinsidir. Modern kuşlar gibi Confuciusornis de dişsiz bir gagaya sahiptir. Ancak modern kuşların Hesperornis ve Ichthyornis gibi yakın akrabaları dişlere sahiptir ve dişlerin kaybının Confuciusornis ve modern kuşlarda çakıştığına işaret etmektedir. Gagaya sahip olan bilinen en eski kuş cinsidir. En son kladistik analizler Confuciusornis'in en ilkel pigostilian kuş olduğunu göstermektedir. Archaeopteryx'ten daha ilkel bir kafatasına sahiptir ancak ondaki uzun kuyruğu taşımayan ve birleşmiş bir kuyruk omurgası geliştirmiş, bilinen ilk kuştur. Confuciusornis fosilleri çok istisnai büyüklükte bir kol kemiğine sahip olduğunu göstermektedir. Omuz bitiminin yanındaki karakteristik oyuk kemiklerin ağırlığını azaltmıştır.
Ichthyomis:
93,5-75 milyon yıl önce Ichthyornis Kuzey Amerika'da Geç Kretase döneminden kalan bir deniz kuşu türüdür. Martı ya da yelkovan kuşu gibi modern deniz kuşlarının Kretase ekolojisindeki karşılığı olduğu düşünülür. Yaklaşık 60 cm'dir. Kanat ve göğüs kemiklerinin görünüşü modern kuşlara çok benzese de, çenelerinde çok sayıda küçük keskin diş bulunmaktadır. İlk kuşların aksine erişkinliğe daha kısa ve sürekli bir süreç içerisinde ulaşıyor görünmektedirler.
Kaynak:
http://www.bilimvegelecek.com.tr/?goster=689
Ichthyornis modern kuşların atası olan Neornitlere yakındır ama ayrı bir soyu temsil eder.