Dış Borçlar ve Türkiye'nin En Büyük "özel" Şirketleri

G Milat · #1 11-06-2012, 11:31

Türkiye'nin en büyük "özel" şirketleri (2009 yıl sonu rakamlarına göre) [1]

İlk 10'u aktarayım;

1- Tüpraş
2- Petrol Ofisi
3- Türk Telekom
4- Turkcell
5- Enka İnşaat
6- Shell&Turcas Petro
7- Philip Morris Sabancı Pazarlama
8- Opet Petrolcülük
*9- Türk Hava Yolları
10- Arçelik

Türkiye'de dış borçlar son hızla artarken özelleştirilen şirketlerden "kar" edememiş olmak arasındaki ters orantıya ne dersiniz? Türkiye'nin 2002 yılındaki dış borçları 128,6 Milyar Dolar iken, 2011 yılında bu rakamın 306,6 Milyar Dolar'a yükselmiş olması sizin de kafanızı karıştırmıyor mu?

THY ile ilgili dosyada yer alan (sözde) usulsüzlük iddialarını göz ardı etmeyerek bu şirketlerin AKP'nin cebini ne kadar doldurduğuna bakalım.. İlk 10'da yer alan bütün şirketleri araştırmak ve verilerini aktarmak vakit alacağından şimdilik yalnızca Tüpraş'ın ortaklık yapısına biraz göz atacağım;

Genel bilgi:

Tüpraş'ın % 79,98'ine sahip olduğu DİTAŞ, bir ham petrol tankeri, bir ürün tankeri ve petrol taşımacılığındaki deneyimi ile Tüpraş'ın operasyonlarında önemli bir yere sahiptir. Tüpraş'ın lojistik ihtiyacını sağlayan bu bağlı ortaklığa, 27 Aralık 2006 tarihi itibariyle bir yenisi eklenmiştir. Opet Petrolcülük A.Ş.'nin % 40 oranındaki Aygaz A.Ş.'ye ait hisselerinin, 380 milyon ABD doları bedelle satın alınması yoluyla Tüpraş, özelleştirilmiştir. Sektörün en hızlı büyüyen şirketi konumunda olan Opet, Tüpraş'ın vizyonu doğrultusunda hizmet alanını genişletme stratejisinin önemli bir parçası olarak kabul edilmektedir. [2]

Biraz araştırınca Tüpraş özelleştirilmeden önce piyasalarda ve dünya ekonomisindeki payının hayli büyük olduğunu rahatlıkla görürüz[3]. Özelleştirilmeden sonraki kadrolaşmaya bakıldığında nedense hiç de şaşırmadığımız bir tablo ortaya çıkıyor.[4] Genel kurulundan hademesine kadar AKP'ye mensup insanların doldurulmasından sonra Tüpraş'ın aslında kime satıldığını fark ediyoruz.

IMKB verilerinde özelleştirmeden önce enflasyona göre düzeltilmiş konsoline baktığımızda karşılaştığımız veriler gayet olumlu görünüyor.

---> CARİ DÖNEMDE DURAN VARLIK HAREKETLERİ:

31 Mart 2004 tarihinde sona eren döneme ait maddi duran varlıkların hareketleri aşağıdaki gibidir:

a)Satın alınan, imal veya inşa edilen maddi duran varlıkların maliyeti: 36,198,203 Milyon TL. (31.12.2003 tarihinde 131,555,132 Milyon TL.)

b)Satılan veya hurdaya ayrılan maddi duran varlık maliyeti : 21,997 Milyon TL.
(31.12.2003 tarihinde 21,377,749 Milyon TL.)

c)Maddi duran varlıklarda meydana gelen değer düşüklüğü: 2,794,662 Milyon TL.
(31.12.2003 tarihinde 30,794,556 Milyon TL.)

İstanbul Sanayi Odası’nın (İSO) gerçekleştirdiği “Türkiye’nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu” araştırmasının 2004 yılı verileri, Tüpraş’ın üretimden satışlara göre Türkiye’nin en büyük sanayi kuruluşu olduğunu bir kez daha tescil etmiştir. Tüpraş, 500 kuruluşun toplam üretiminin %7,7’sini, kârının %7,6’sını ve ihracatının %3’ünü tek başına gerçekleştirmektedir. Ayrıca Tüpraş, tüm kuruluşların ürettiği toplam katmadeğerin %22,4’ünü tek başına üretmektedir. [5]

Bütün bunların yanı sıra, çoğu TÜSİAD üyesi para babalarının RTE tarafından susturulduğuna en sonki olay olan 'kadınların kürtaj hakkını' istedikleri protestoda kendisi de bir bayan olan TÜSİAD başkanı Ümit Boyner'in ağzını bıçak açmayışından anlıyoruz. 2004 yılı öncesi KİT'lerin bolluğundan faydalanıp KOÇ tarafından ortaklığı alınan Tüpraş ise -birçok şirket gibi- hayal kırıklığı yaratmaya devam ediyor.

Ayrıca IMKB tabanından istediğiniz şirketin geçmiş verilerine ulaşabilirsiniz. Tüpraş için bakınız; http://www.imkb.gov.tr/FinancialTabl...tatements.aspx

Konuyla ilgili Mustafa Sönmez'in tahlillerini kendi ağzından aktarayım. Her ne kadar bazı konularda kendisinden çok farklı bir siyasi çizgide olsam da TÜSİAD ve KOÇ-Tüpraş hakkında söylediklerine katılıyorum.

Buyrun:

"(...) Sırtına yüklediği devasa borç yükü ile büyüyen TÜSİAD üyesi sermayenin, düşük kur politikası çıkarınaydı ve bu politikayı sürdüren iktidara mahkum hale gelmişlerdi. Kimler yoktu ki bunların arasında? 3 Haziran tarihli Milliyet’te Zeynep Aktaş’ın haberi, yabancı para pozisyonu ekside olan 177 firmanın ilk 30’unun büyük holdinglerin firmaları olduğunu ortaya koyuyordu. Bu firmaların başında 6 milyar TL ile Koç’un Tüpraş’ı, 5 milyar TL ile Türk Telekom geliyor. AKP muhibbi Zorlu’nun enerji firması , Migros, Oyak’ın Erdemir’i, Aksa Enerji, Ak Enerji, Tofaş, Efes, Türkcell, Torunlar, Vestel, Coca Cola, THY, Acıbadem Sağlık, Arçelik, Boyner- Altınyıldız , döviz borcu olan ve olası bir döviz şokunun kabusunu yaşayan, ekonomide istikrarsızlık olmasın diye, AKP rejiminin her hukuk dışılığını, siyasi cüretini görmezden gelip sineye çeken TÜSİAD üyesi bazı grup şirketleri…"

AKP'nin Tüpraş payından aldıklarını yazmaya gerek bile yok sanırım. Biz hayırlı olsun deyip halkın emeğinden çalınmış "bol kazançlar" dileyerek kitle bilincinin dışında kalmaya devam edelim, e mi!

"İyi uykular halkım" demek de adettendir. Eklemeden edemeyeceğim...

***

Kaynaklar;

[1] http://www.capital.com.tr/siralamalar/html/2010.htm
[2] http://www.tupras.com.tr/detailpage....lDirectoryID=3
[3] IMKB 31 MART 2004 TARİHİ İTİBARİYLE
SPK’NIN SERİ: XI NO:1 VE
SERİ: XI NO: 20 VE 21 SAYILI
TEBLİĞ’LERİNE GÖRE HAZIRLANAN
ENFLASYONA GÖRE DÜZELTİLMİŞ
KONSOLİDE MALİ TABLOLAR
[4] http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/gost...aspx?id=124770
[5] http://www.sendika.org/yazi.php?yazi_no=3075

Not: Aşağıdaki chart Hazine Müsteşarlığı veri tabanından alınmıştır.

AlbatrosS · #2 12-06-2012, 15:57

Tebrikler. Güzel bir araştırma. Buradan da finans-kapital ve iktidarın ''seçmen/toplum'' bazlı nasıl mobilize kalabildiği rahatlıkla anlaşılabiliniyor. Konuyla ilgili şu iki yazıya mutlaka göz atılmalı:

Grev yasakçısı işçi simsarı çıktı

http://www.sendika.org/yazi.php?yazi_no=45394

Ve

THY sürecinden ne sonuç çıkarmalı? – M. Berkay Aydın

http://www.sendika.org/yazi.php?yazi_no=45393

G Milat · #3 06-10-2012, 07:58

"özel" şirketlerden birisi daha: THY!
Geçenlerde serbest bir sunum yapmamız istendi. Herhangi bir şirketin dış pazarı, ekonomik gelişimi, e-commerce yapılanması gibi konular üzerinde durmamız istendi. THY seçeyim dedim. Hem de ne zamandır, Hazineden ve İMKB'den göz attığım bir şirket dedim..
Neyse, Presentation'u hazırlarken karşılaştıklarım beni şaşırttı. Aşağıya şimdilik bir chart koyuyorum. Sonrasında yine gelip açıklama kısmını yazarım. Şimdilikpek vaktim yok. Fakat unutmadan da bunu eklemek istedim.

Rakipleri arasında THY'nin yeri:

G Milat · #4 31-05-2013, 10:20

Vefa Tarhan,

Kendisi genel siyasi tavır olarak CHP'ye yakın bir Amerikanvari liberaldir (ki pek tasvip ettiğim bir duruş olduğu söylenemez). Türk basınında "dünyaca ünlü ekonomist" olarak tanımlansa bile ufak çaplı araştırmalarım sonucu aslında öyle olmadığıni gördüm. Yine de aşağıdaki yazısında yukarıda yazdığım konuyla ilintili güzel çıkarımlar bulabilirsiniz. Sn Tahran, ABD'nin de bir kapitalist ülke olmasına rağmen, özelleştirme yaparken dikkate aldığı mühim unsurları kısaca anlatmış. Aynı düzlemde Türkiye gibi üçüncü sınıf kapitalist "emerging market countries" dediğimiz özenti ve marjinal faydayı yanlış eksende eşitlemeye çalışan ülkelerin, özelleştirmeden sağlamaya çalıştıkları karın uzun vadede zarara dönüştüğünü de görmüş oluruz. Tüpraş gibi bir devin hiç edilmesi bunlara en iyi örnektir.

http://vefatarhan.blog.com/

G Milat · #5 31-05-2013, 10:23

Not: Bu arada yukarıda yazıya konuyla ilgili mühim grafikler (bir adet konunun sonunda ve diğeri de THY ile ilgili) iliştirmiştim. Şimdi yok olmuş. Teknik bir sorun olduğunu düşünüyorum. Mod'lar bakarlarsa sevinirim. Eğer kaybolduysa tekrar vermem gerekecek, çünkü metrik grafikler olmazs konuyu göresel olarak hayal edip anlamak zor olacaktır.

Teşekkürler.

vartor · #6 31-05-2013, 16:04

belki de yeniden konmasi daha cabuk bir cozumdur. carti ben de goremiyorum.

Engse Hohol · #7 20-05-2018, 14:44

✔ Tayyip'in damadı Berat Albayrak 2 şeker fabrikası aldı; Erzurum ile Erzincan şeker fabrikalarının özelleştirmesi Berat Albayrak'ın oldu.

Zarar ediyor diye satılan şeker fabrikalarını yandaşlar kapıştılar kendi aralarında. Madem zarar ediyordu bunlar, damat Albayrak niçin aldı fabrikayı? Berat Albayrak kâr nedir zarar nedir bilmeyen salak birisi mi?

✔ Özelleştirme İdaresi, 2017'de 23 milyon lira yatırım ile doğalgaz döşediği Erzincan Şeker fabrikasını 77 milyon lira gibi komik bir rakamla Berat Albayrak'a sattı. Oysa arazi değerlendirmelerine göre sadece Erzincan Şeker Fabrikasının arazisine 240 milyon lira değer biçiliyor.