Halk Psikolojisi

[Velhelebe]

Psikolojide sağduyu psikolojisi ya da halk psikolojisi denen kavrama ihtiyacımız var, bu kavramı üretme ihtiyacı hissettim. Aslında böyle bir kavram var ama başka amaçla kullanılıyor. Ben kullanma amacımı ve bu ihtiyacın nerden doğduğunu açıklayacağım.

Psikolojide birçok kuram var. Terapi yöntemleri var. Bazıları karmaşık ve hayli entelektüel içerikler. Ama bunların çok da gerekli olmadığını düşünüyorum. Halkın günlük hayatta kullandığı bazı psikolojik önerilerin yeterli olacağını düşünüyorum ben. Mesela ne diyoruz? Akışına bırak, çok kasma, ufak tefek şeylere takılma vs. Bunlar hiçbir kuramda dile getirilmez. Daha doğrusu getirilir ama başka kavramlarla ifade edilir. Yani süsleyip püsleyip ifade ederler. Tabi bütün kuramlar bunlara dayanmaz. Çok üst düzey ve yeni şeyler içeren şeyler de var ama bu önerileri içeren ya da benzerlerini içeren ama farklı ifade eden şeyler de var. Yani sağduyuya yakın şeyler. Mesela bilişsel davranışçı terapide bilişsel çarpıtmalar var. Orada meli malı çarpıtması var. Yani çok kasma dediğimiz şeyin bilimsel karşılığı bence. Şöyle olmalı böyle yapmalıyım gibi düşünmenin kendine eziyet etmek ve baskı yapmak olduğu dile getiriliyor, kasma demek gibi bir şey. Yani aslında kuramlara çok da gerek yok diye düşünüyorum. Halkın bu önerilerine halk psikolojisi ya da sağduyu psikolojisi diyebiliriz.


Yukarıda meli malı örneği verdim. Yani halkta bilinen bir şeyin bilimde farklı karşılığı var. Demek ki doğru dediğimiz şeyler kavramlardan bağımsızdır. Buna doğruluğun bağımsızlığı diyorum. Doğruluk bağımsızdır. O halde belli bir kavramsallaştırmaya hapsolmak yerine o kavramsallaştırmanın ötesine geçerek doğruya temas etmemiz gerekir. Bunu Buda da ifade etmiş. Parmağa değil gösterdiği yere bak diyor.