Dersim Olayları

[dersimmm]

bu başlığı mehmetk_kk arkadaşın ricası üzerine açtım. umarım kitlenmez


1934’te çikarilan Iskan Yasasi’ni Dersim’de uygulayamayan devlet, 1935’te Tunceli Kanunu çikardi. Bu kanunla birlikte vali ve komutan, belediye baskanini atama dahil sinirsiz yetkilerle donatildi. Özel Tunceli Mahkemeleri kuruldu. Agir bir vergi yasasi çikarildi.
Bu baski ve asimilasyonlara karsi Dersim halkinin isyani giderek büyümekteydi.
1936 yilinin Ocak ayinda yürürlüge giren 2884 sayili, Tunceli’nin Idaresi Hakkinda Kanun’la, bu seçilmis bölgeye diger illerden farkli bir statü getirildi.


bu dönemde DERSİM in ileri gelen insanları durumu değerlendirmek için toplanır ve o dönemde halkı oradan dağıtmak için yaptırılması düşünülen karakolların yapılmasına karşı çıkarlar.
nihayetinde 1937 yilinin 21 Marti’nda, Newroz gecesi, Harçik Çayi üzerindeki köprünün yikilmasiyla ayaklanma baslamis olur. o anda DERSİM de abdullah alpdogan bulunmaktadır.
bölgede sıkıyönetim ilan eder ve ilin adının Tunç Eli olarak değiştirildiğini bildirir. (bu sitede tunceli adını niçin kabullenmediğimi soranlar buyursunlar.)
Ikinci bir açiklama ile de Çemisgezek'in Amutka, Ovacik'm Burnak ve Pulur, Hozat'in Karaoglan ve Mazgirt ilçesinin Mamikan merkezlerinde birer askeri kisla ve bu kislalari birbirine baglayacak birçok askeri karakol yapilacagi ilan ediliyordu.
Dersimliler bu çalismalimin hedefini anlamis ve Dersim için idam sehpalari hazirlanmakta oldugunu sezmislerdi.
Ne yazik ki görevi üzerine alan Dersimli askeri kaymakam emeklisi Hidir ve Palulu Abdurrabman adli iki Dersimli olmus ve bunlar Ovacik'ta kisla binasinin yapimina baslamislardi. Müteahitlerin Dersimli olmasi nedeniyle yöredeki Dersim asiretleri kendilerine engel olmuyor ve binalardan amacin ne oldugunu anlamalarina karsin, Dersimlere özgü bir kendine güvenme Ile bu girisimleri ciddîye almiyorlardi.

isyan gittikçe büyüyor bazı aşiretler devlet güçlerine katılmaya başlıyordu. fakat general bunları ciddiye almıyor Seyid Rıza'yı elazığa getirmenin planlarını kuruyordu. bunun için kendi adamı olan hıdır ı görevlendirmişti. hıdır içerde teslim olma propagandası yapıyordu.

seyid rıza nın yeğeni olan rehber de devlet güçleriyle anlaşmış ajanlık yapmayı üstlenmişti. seyid rıza ona güvenmiyordu, güvenmemekte haklıydı çünkü ilerleyen zamanlarda rehber dersim liderlerinden Alişer Efendi yi ve karısı olan Zarife Xanim i adamlarıyla birlikte katletmişti. başlarını kesmiş ve generale kelleleri sunmuştu.

Seid Riza ise Gerenal Alpdogan'a Dersim hakkindaki kanunun ortadan kaldirilmasini ve Dersim için özel ve ulusal haklan saglayan saygideger bir idarenin olusturulmasini devamli istiyordu. Bu öneriye karsi General Alpdogan jandarma alayini ve dokuzuncu firkayi Dersim'in sinirlarina ayiriyor ve Diyarbakir'dan her sabah onar tane uçak gelerek Dersim'in üzerinde uçuyordu.
Ailik sessizlik bozulmus ve ortalik karismis oldugundan her tarafta çatismalar baslamisti.
Kis basmis oldugundan savas uzun sürmemis ve Dersim kapali kaldigi için çatismalara son vermek zorunlulugu ortaya çikmisti.

Dersim Savasi (1937)

1937 yilinin ilk baharinda her tarafta Türk faaliyeti baslamisti. Merkezlere yakin bulunan DersimlIler toplanilarak kitalara sevkedi-liyorlardi. Kislalarin yaptirilmasina yeniden baslanmisti. Savas uçaklari silahsiz bölgeleri bombaliyordu.
Silah toplamak bahanesiyle Yusufan asiretinin üzerine askeri bir müfreze gönderilmisti. Bu müfrezenin askerlerinden bazilari fakir bir kiza tecavüz etmislerdi. Bunu haber alan asiret reisinin oglu Findik, askeri müfrezeye hücum ederek bölge disina püsDersimmeye zorunlu kalmisti. Bu nedenle Mazgirt bölgesinde çarpismalar baslamisti.
Seid Riza'nin oglu Bra Ibrahim, Hozat'a gelerek Abdullah Alpdogan idaresinin yöneticileriyle iliskiye geçmis ve yapilmakta olan askeri harekatin adil bir sekilde yapilmasini babasi adina dilemisti. Bra Ibrahim geri dönerken Kurmay Sevket'in hazirlamis oldugu bir plan geregince Kirgan asireti sinirlari içinde Dest köyünde konuk bulundugu evde gece uyurken feci bir sekilde öldürülmüstü. Genç evladinin kahpece öldürülmesine üzülen Seid Riza, Kirgan asiretinin merkezi olan Sin köyünü kusatarak katillerin teslimini dilemisti. Türk generali bu hakli istegi yerine getirmedigi gibi, Bra Ibrahim'in katilleri Kurmay Sevket'in korumasina alinarak ödüllendirilmislerdi.

böylece barış görüşmeleri barış yerine savaşa sebeb oluyordu.

Seid Riza'mn küçük oglu Hüseyin Resik savas sirasinda uçak sarapneliyle yaralanmisti. Bunu haber alan Türk Istihbarat reisi Sevket, Seid Riza'nin büyük esine haber göndererek kendisiyle görüsmek istedigini bildirmisti.
Seid Riza'nin küçük esine karsi olan büyük esi Elif Hatun, Sevket'in görüsme önerisini kabul etmis ve bu görüsme sonucunda zavalli yasli kadin aldatilarak, yarah oglu Hüseyin'i Elazig'a götürüp tedavi etmek üzere Sevket'e emanet etmisti. Sevket yarali çocugu Elazig merkez hastahanesine yatirmis ve tedavi ettirecek yerde babasinin planlan hakkinda bilgi vermesi için kendisine hayli iskence yaptirdiktan sonra, bu cesur aslan yavrusundan hiçbir sey alamayacagini kestirince kendisine bir annenin emanet biraktigi bu çocugu idam ettirmistir.
Elazig askerle dolmus, bir mahser manzarasi sergiliyordu. Her tarafta hummali hazirliklar, geceli-gündüzlü Dersim'e dogru akan asker, savas malzemesi ve tank atimi görülüyordu.
Seid Riza bölgesini terke mecbur olmus, tarafsiz kalan asiretler arasina geçerek bunlari da harekete katmaya ve savas alanini genisletmeye çalisiyordu.

Tarihin amansiz cilvelerinden birisi de ulusuna, ulusal davasina ihanet edenlerin bizzat hesabina hareket ettikleri kuvvetler tarafindan cezalandirilmis olmalaridir ki; bunun bir Örnegi de Kirgan asiretinin sonudur.
Kirgan asiretinin Türklerin kandirmalarina kapilarak Seid Riza'-um oglu Bra Ibrahim'i Türkler'in hesabina kahpece öldürmüs olduklari hatirlarda olsa gerektir. Iste, bu asiret de SeId Riza ve Bahtiyar asiretleri kuvvetlerinin çekilmesinden sonra da Türklere güvenerek yerlerinde kaldiklari için, Türk kuvvetleri tarafindan imha edilmis ve reisleri Sal oglu Salman ile esi Hatice de birçok iskencelerle karsilastiktan sonra Sin köyünde kursuna dizilmislerdir, Kir-gan asiretinden orduya siginanlar da birer birer toplatilarak; erkekler bulunduklari yerde kursuna dizilmis, kadin, kiz ve çocuklar samanliklara kapatilarak atesle yakilmislardir. Iste, ulusuna ihanet eden bu asiretin feci sonu...


Türkler için kis mevsiminde savasmak olanaksizdi. Bu nedenle çarpismalara ara vermek zorunlulugu vardi. Sessizlik mevsiminde hile yoluyla çalismanin amaca daha çok uygun oldugunu kararlastiran ordu kumandani, Munzur daglarinda mevzilenmis olan Seyit Riza'ya Erzincan valisi araciligiyla haber göndererek Dersimlilerin isteklerinin kabul edilecegini, simdiden bütün orduya ateskes emri verilmis oldugunu, aslinda Dersim'in tek basina olan bazi asiretleri disinda diger asiretlerin üzerine henüz askeri hareket yapilmadigini, yapilmasina da gerek görülmedigini ve olusan zararlari ödemeye hazir olduklarim bildirerek Seid Riza'yi Erzincan merkezine getirmeyi basarmis ve orada yanindakilerle birlikte tutuklamisti (5 Eylül 1937).
Seid Riza tutuklu olarak vilayet konagindan çikarilirken etrafinda bulunan halka, "serefsiz ve yalanci hükümet" sözlerini söylemek ten baska hiçbir sey diyememistir.

bu savaşta hileden bol bi şey görmek mümkün değildir.

Yargilama uzun sürmemisti. Seid Riza'ya idam kararini açiklamislardi. Seid Riza karari cesaretle dinlemis ve idamina iliskin son sözleri isitince yüzünde sevinç isaretleri görülmüstü. Seid Riza'nin küçük oglu Resik Hüseyin de ledavi edilmekte oldugu hastahane-den ayni gece alinarak babasi ve amcaogullari ile birlikte idam edilmisti. Bu vatan sehitlerinden baska ayni gece Yusufan asireti Reisi Kanber, Kureysan asireti reisi Seid Hüseyin ve Ali agalarla diger üç kisi idam edilmislerdir.
Dersim'in bagimsizligi ve Dersim ulusunun Özgürlügü davasi ugrunda sehit olan bu 11 Dersim kahramani hakkinda 10 Kasim 1937 tarihinde verilen idam karari, 18 Kasim 1937'de Elazig'in Bugday Meydani'nda safakla birlikte infaz edilmisti. Seyit Riza idam edilirken yüksek sesle, "75 yasindayim, sehit oluyorum. Dersim sehitlerine karisiyorum. Dersim yeniliyor, fakat Dersimlük ve Dersim yasayacaktir. Dersim genci intikam alacaktir. Kahrolsun zalimler! Kahrolsun kahpe ve yalancilar!" sözlerini Zaza diliyle söylemis ve bu essiz Dersim kahramani ölümü korkusuzca karsilamistir.

böylece isyan sona ermiştir.

YAZIYI YAZARKEN TARAFSIZ DAVRANAMADIĞIM İÇİN ÖZÜR DİLERİM. YAZININ BAZI BÖLGELERİNDE KOPYALA VE YAPIŞTIRLAR VARDIR. AMACIM PARÇA PARÇA DEĞİNDİĞİM DERSİM İSYANINI Bİ SOLUKTA ANLATMAKTI. UMARIM BAŞARILI OLMUŞUMDUR.

dersim halkı adına son sözüm şudur Lİ DERSİME EM SER NEXWAZIN (DERSİMDE SAVAŞA HAYIR)

dersimmm´isimli üyeden Alıntı

dersim halkı adına son sözüm şudur Lİ DERSİME EM SER NEXWAZIN (DERSİMDE SAVAŞA HAYIR)

Dersim diye bir şey yoktor.Aşiretçi feodal insanlar vardır ve yok edilmişlerdir.

Dersim yoktur ve olmayacaktır.

Tunceli sonsuza dek yaşayacaktır.

[bosnian]

arkadaşlar dersim ismi vardır ona katılmıyorum açıkçası,atatürk sadece feodalizme karşı onu değiştirdi,yani bugün dersim diyen diyor zaten?

dersim ne kürt ulusal bilmemnesi için önemlidir ne de başka bir şey.gayette feodalizmi savunan ve ipe sapa gelmez şekilde devlet otoritesine girmek istemeyen bir ayaklanmadır.he dersim'de yapıldığı iddia edilen katliamlar vardır;buna ancak araştırmacılar son noktayı koyacaktır.

[KızıL]

dersim herzaman vardı herzamanda varolacak.. bunu dersimliler bilir gerisi boştur...

[dilaver]

Olmayan Dersim'den Türküler :

Viran olmuş bizim köyler
Yalnız kalmış menevişler
Kurban olsun sana eller
Çok özledim Dersim seni

Munzurun soğuk suları
Serin olur yaylaları
Issız olur geceleri
Çok özledim Dersim seni

Buralarda yaşanmıyor
Kimse beni anlamıyor
Dersime hiç benzemiyor
Çok özledim Dersim seni

-------------------------------

Dersim, dört dağ içinde;
Gülü, bardağ içinde
Dersimi hak saklasın,
Bir gülüm, var içinde.

Ne oldu ağama ne oldu
Sarardı benzin soldu
Ağam burdan gidelim
Bu yerler viran oldu

Pertek önunde kelek
Harputa gidek gelek
Elin elimde olsun,
Kapı kapı dilenek.
Ne oldu ağama ne oldu
Sarardı benzin soldu
Ağam burdan gidelim
Bu yerler viran oldu

Bu dağın ensesine
Uyandım yar sesine
Yar gider ben giderim
Düşmüşüm gölgesine
Gul nedem nedem nedem
Evi barkı terk edem
Gel seni alam gidem
Ne oldu ağama ne oldu
Sarardı benzin soldu
Ağam burdan gidelim
Bu yerler viran oldu
Munzuruma dokunma!

------------

Bunları da olmayan dersim için ben uydurdum zaten.

saygılarımla

[pervane]

kalanın düzünde bir kelep inci
yaşları üç ile beş arasında
suya atsan, su utanır boğmaya
ateş versen, ateş kıymaz yakmaya

kalanın düzünde çelik turnalar
kanadınız ölüme mi bulandı
biz kırıldık, biz kırıldık, öldükte
hangi dağda menekşeler çoğaldı...

“KALAN” şu anda Tunceli il merkezi olan köyün adı.


Bunu ben uydurmadım, ağıt olarak yazılmış.

Evet, bir şekilde ezilenler her zaman ağlar. Fakat bu tarihi duygusal yorumlayacağız anlamına gelmez. Dersim isyanı gerici bir ayaklanmadır ve ilerici bir güç olan cumhuriyet tarafından bastırılmıştır. Tıpkı Menemen isyanı gibi. Menemen'den sonra da pekçok kişi asılmış ve sürülmüştü. Aradaki fark Dersim isyanının daha geniş çaplı ve feodal yapıda olmasıdır. Dolayısıyla daha fazla insan acı çekmiştir.

Dersim savaşı diye bir şey de yoktur.

Sansürlediğim yazı.


30 ' lu yıllarda dersim (Tunceli) denen bölge yabancı servislerin cirit attığı bölgelerden biridir. 1933-34 yıllarında Türkiyeye sokulan ermeni bogos ve mehmet nuri dersimi (baytar nuri) bu bölgede iki yıla yakın çalışmalar yapmışlardır." Hoybun cemiyeti ile işbirliğine girerek bölgede Kürtçülük akımı başlatmışlardır.

Türk hükümeti ve onun başındaki Yüce Önder Atatürk , hatay toprakları için fransızlarla uğraşırken, bu olaylar karşısında yoksullukla mücadele eden bir devlet olma sebebi ile olayın başlarında müdahalede bunulunamadı.Fransızlar, hatay , ingilizler musul yüzünden bu bölgeleri sürekli karıştırmaktaidiler.Güçlü bir ayaklanma ile Türk devletinin isteklerinden vazgeçirmeye çalışıyorlardı.

21-22 Mart 1937 gecesinde dersimdeki kureyşan, muş,haydaran,demenan ve yusufhan aşiretlerinden oluşan dört bin çapulcu devlete baş kaldırır ve başlarında seyit rıza vardır.

Ayaklanma 1,5 yıl sürer , ve bastırılır.Konunun tüm detaylarını İhsan sabri Cağlayangil den dinleyebilirsiniz.

Evet ateistler, yapmış olduğunuz çarpıtmalar ve bir takım şahsiyetlerin yabancı istihbaratlar ile girmiş oldukları bu macerayı niye savunduğunuzu açıklamanızı bekliyorum.Türk müslümanlar böyle bir olay yapsa çağdışı ve yobaz bir hareket olurdu.Kürtler yapınca özgürlük savaşımı oldu. ?

Hepsi yalan,sukredin devlet oradaki teodal yapiyi yikip insanlara onur kazandirdi. dersim yoktur TURKCELI vardir.

[aydoe]

Dersimmm üyelik ocak 2007 son mesajı 30 ocak 2007,
22 ay önce yazılmış bir mesaja kimse cevap yazmamış, ilk sağolsun Akhenaton bulmuş cevabı yapıştırmış.
Ajan provakatörmüsün kardeşim?
Ateistler kim neyi çarpıtmışlar?
Ateistlikle bu konunun ne alakası var?
Seyit Rıza ateistmiymiş?