Paranın önemi üzerine

[Yıldıztozu]

İnsanı güçlendiren en önemli iki kaynak para ve felsefedir.
Felsefe, doğa karşısında güç verirken; para, insanlara karşı güç verir.
Felsefenin verdiği güç tanrısaldır. Paranın verdiği güç toplumsaldır.
Felsefe çabayla elde edilir, ama para büyük oranda şansla elde edilir.

Paranın verdiği güç toplumsal olduğu için ve toplumsal güç kıyasa dayalı olduğundan herkesin zengin olduğu bir dünya imkansızdır.

Sadece belirli bir azınlık zengin olmalı, peki bu azınlık neye göre belirlenir?
Paraya sahip olan insanlara baktığımda ortak bir kriter göremiyorum. Bill Gates de zengin, Demet Akalın da zengin, Ali Ağaoğlu da zengin, onun çocuğu da zengin. Hepsinin zenginlik sebepleri farklı. Aralarındaki tek ortak nokta hepsinin de ''çok fazla insanın parasını almayı başararak zenginleşmiş olması'' olabilir belki. Buradaki başarı, çabaya ya da zekaya dayanan bir başarı türü değil.

Birilerinin zengin olması gerekiyordu ve kimin zengin olacağını doğa belirledi. Doğanın kriterleri genelde şunlar: Doğduğu ülke ve zaman dilimi. Doğduğu aile. Gönderildiği okul. Karşılaştığı insanlar.
Kısaca çevresel koşullar ve burada iradenin etkisi pek az.
Doğadaki bir canlının kanatlara sahip olması ne kadar şans eseriyse zengin insanların belirlenmesi de ona yakın derecede şans meselesidir.
O halde insanlık bu duruma yapay bir müdahalede bulunmalıdır.

İnsan türü, yerleşik hayata geçtiğinden bu yana ve de teknoloji geliştikçe paranın önemi artmıştır. Dolayısıyla paraya sahip olan ile olmayanın arasındaki fark da artmıştır.

Paranın işlevi insana yeni imkanlar sunmasıdır, seçeneklerini ve özgürlük derecesini artırmasıdır.
Bazen bu özgürlüğü kazanmanın yolu kölelikten geçer. Çalışmak köleliktir, ama çalışmanın sonucunda elde edilen para özgürlüktür.

Para nasıl kazanılır?
Gerekirse işin içine sahtekarlık da katarak para kazanmanın en genel felsefi yöntemi nedir? Böyle bir yöntem var mıdır?

Parayı kazanmaya değer mi?

Kendi hayatımdan bahsedecek olursam, aylık gelirim ortalama 5 bin lira. Evim yok. Annem babam fakir sayılır.
Ara sıra paranın önemini görmek amacıyla yüksek fiyatlı şeyleri deneyimliyorum ve gözlemliyorum. Fiyatı 10 kat daha yüksek olan bir şey, fiyatı normal olana göre daha iyi durumda olsa da 10 kat iyi durumda değil. Arasında ufak bir fark var.
Yani 200 liralık yemek ile 20 liralık yemek arasında 10 katlık bir lezzet farkı yok. Ya da 500 bin liralık araba ile 50 bin liralık arabanın hayat kaltesine etkisi 10 katlık fark şeklinde değil.
O halde paranın etki gücünün artışı, paranın artışıyla azalıyor.

Bu durumda yüksek paralar kazanmak için yüksek emek harcamaya değer mi? Milyar doları olan adamla benim aramda, mutluluk ve güç seviyeleri açısından ne derece farklılık vardır? Tabiki zengin olmak isteriz. Ama burada önemli olan harcayacağımız çabaya değip değmeyeceğidir. Parası olanlara baktığımda birçoğunun yerinde olmak istemediğimi gözlemledim. Zira birçoğunun tek yaptığı sürekli para harcamak ve daha fazla harcamak. Sıkılganlık hali içinde olanları gözlemledim. Felsefeden uzak olanları gördüm. Aptal olanları gördüm ve mutlu olmayanları da.
Paranın işlevinin seçeneklerimizi artırmak olduğunu söylemiştim. Herkesin sahip olduğu ve olmadığı seçenekler vardır ve sahip olunabilecek seçeneklerin sonu yoktur. O halde en mantıklısı, sahip olunan seçeneklere odaklanmak ve onları bitirdikçe daha fazla para kazanmaktır.
Burada önemli olan daha fazla seçenek yaratmaktır ve seçenek yaratmak sadece paranın elinde değildir.